Broszkowscy na Ukrainie o bezpośrednich przodkach Jakuba Broszkowskiego

Paweł Broszkowski, Warszawa

Z odnalezionych dokumentów wynika, że Jakub był najmłodszym synem Bazylego i Marianny z Brodzieckich i urodził się w roku 1796. Potwierdza to również świadectwo zgonu. A więc urodził się już dobrze po Insurekcji Kościuszkowskiej (1794 r.). Oprócz Jakuba, Bazyli i Marianna mieli jeszcze dwóch starszych synów: Mikołaja (ur. 1792 r.) i Wojciecha (ur. 1794 lub 1795 r.). 2 maja 1797 roku, na życzenie Bazylego Broszkowskiego, szlachta wołyńska wystawiła zaświadczenie stwierdzające, że urodzony Bazyli Broszkowski jest urodzonego Stanisława Broszkowskiego i urodzonej Zofii Gorskiej synem, a urodzonego Jakuba Broszkowskiego i urodzonej Marianny Skąpskiej wnukiem. (...) On sam, ojciec i dziad jego życie szlachetne prowadzili i w stanie szlacheckim zostawali. Swoje podpisy złożyło dnia 18 grudnia 1797 roku 12 obywateli powiatu starokonstantynowskiego, a pośród nich J. Adam książę Światopełk Czetwertyński, ks. Sapieha i inni.

„...w Kancelaryi Jaśnie Wielmożnego Marszałka Powiatu Starokonstantynowskiego podpisuję się – Bazyli Herbu Brochwicz Broszkowski” (1797 r.).

W tym samym czasie wykonana została przez dom Broszkowskich eksplikacja herbu Brochwicz – imieniowi i familii Broszkowskich służący, potwierdzona podpisem marszałka powiatu starokonstantynowskiego Antoniego z Grabowa Grocholskiego. Według spisu ludności z roku 1797, w guberni wołyńskiej, w powiecie starokonstantynowskim, we wsi Michajłowce, w liczbie szlachty są zapisani: Bazyli Broszkowski syn Stanisława, lat 30 Żona Bazylego Marianna Brodziecka córka Antoniego, lat 20 Oraz ich synowie Mikołaj, lat 4, Wojciech, lat 2 Jakub, lat 1/2 Na mocy decyzji Wołyńskiego Szlacheckiego Zgromadzenia Deputatów – Bazyli syn Stanisława Broszkowski – został wylegitymowany w dniu 30 grudnia 1802 roku, a ród Broszkowskich herbu Brochwicz, uznany w przywileju szlacheckim pod numerem 3227 z zapisaniem do części pierwszej Ksiąg Szlachty Guberni Wołyńskiej Imperium Rosyjskiego jako szlachta rodowita i odwieczna. Wiadomo też, że jeszcze w roku 1811 Bazyli Broszkowski, razem ze swymi synami Mikołajem, Wojciechem i Jakubem, nadal mieszka w guberni Wołyńskiej w powiecie starokonstantynowskim we wsi Michajłowce zwanej również Michałkowcami – i są oni zapisani do ksiąg szlachty. W roku 1816 znajdujemy już tylko Bazylego z żoną Marianną oraz synem Mikołajem. Dwaj młodsi bracia znikają nam z horyzontu. Jakub pojawia się u Małachowskich w Białaczowie. Co się stało z Wojciechem? A może to napoleońska zawierucha wojenna roku 1812 ma w tym swój udział? Przy powtarzających się okresowo nakazach weryfikacji szlachectwa, Mikołaj, syn Bazylego, miał pewne kłopoty z wylegitymowaniem swojego szlachectwa, ponieważ Centralna Komisja Rewizyjna w Kijowie, z powodu niewystarczającej liczby dowodów, nie zatwierdza Broszkowskich w dworianstwie. Mikołaj nie daje za wygraną. Mieszka w tym czasie w powiecie winnickim (1841) guberni Podolskiej i zbiera brakujące dokumenty – wypisy z akt łuckich o swoich przodkach: – Testament Jakuba Broszkowskiego, sporządzony 17 marca 1717 roku, na własność majątkową na korzyść swej żony i dzieci (Księgi grodzkie łuckie) – Umowę sprzedaży zawartą pomiędzy Stanisławem (dziadkiem Mikołaja) a Ludwikiem Raciborowskim z dnia 30 września 1763 roku, na mocy której ten pierwszy – w imieniu swoim i swego syna Bazylego – sprzedał majątek spadkowy, leżący w województwie Wołyńskim, a ostatni nabył za kwotę 12 000 złotych polskich (Księgi grodzkie łuckie). Te dokumenty odegrały kluczową rolę i zostały pozytywnie zaopiniowane przez Senat Rosyjski. Rodzina Broszkowskich została zatwierdzona w przywileju szlacheckim (dworianstwie) Imperium Rosyjskiego na mocy dekretu Senatu o nr 6792 z dnia 19 września 1845 roku, z zapisaniem do Ksiąg Szlachty Guberni Wołyńskiej, części szóstej szlachta dziedziczna: Bazyli syn Stanisława, a wnuk Jakuba z synem Mikołajem Broszkowscy. Mikołaj otrzymał dobre, na te czasy, wykształcenie. Wiemy, że ok. roku 1830 był naczelnikiem stacji pocztowej w Tulczynie w powiecie łuckim guberni Wołyńskiej. Następnie mieszkał na Podolu w powiecie winnickim. Zwrot, jaki dokonał się w losie Jakuba jest zagadkowy, a być może dramatyczny, ponieważ z nieznanych nam powodów, w chłopięcych latach odłączył się od swojej rodziny i zaopiekowała się nim pani Małachowska. Trzeba jednak powiedzieć, że z trzech braci to nie los Jakuba, ale Wojciecha Broszkowskego staje się najbardziej zagadkowy.